Người đang sống, bỗng nhiên bị tuyên đã chết

Tuy đã được công nhận “còn sống” nhưng căn nhà của bà Nga trước đó đã bị bán qua tay nhiều người…

Năm 2003, bà Trần Thị Nga được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở căn nhà tại đường Lê Hồng Phong, phường 10, quận 10 (cũ), TP.HCM do cha mẹ để lại.

Bà Nga đang sống tại Mỹ thì ở Việt Nam, tòa tuyên bà đã chết; sau đó bà được cho “sống lại” nhưng nhà thì đã bị bán.

Năm 2008, bà Nga đăng ký kết hôn tại UBND phường 10, quận 10 (cũ), TP.HCM. Tháng 6-2009, bà Nga theo chồng sang Mỹ định cư; bà giao cho người em họ là ông Trần Tuấn Việt quản lý, sử dụng nhà.

Bỗng dưng bị tuyên bố đã chết

Từ đây, dù vẫn đang sinh sống khoẻ mạnh và làm ăn bình thường tại Mỹ nhưng tháng 9-2020, bà đã bị TAND TP.HCM tuyên bố đã chết.

Cụ thể, theo Quyết định số 1522/2020/QĐST-DS ngày 18-9-2020, người yêu cầu tuyên bố bà Nga chết là em ruột của bà (ông Th).

Tuy đã được công nhận còn sống, quan hệ nhân thân và quan hệ tài sản được khôi phục nhưng căn nhà của bà Nga đã bị cơ quan thi hành án cưỡng chế giao cho ông T (người mua sau cùng).

Ông Th yêu cầu tuyên bố bà Nga đã chết để bổ túc hồ sơ khai nhận di sản thừa kế.

TAND TP.HCM cho rằng Công an phường xác nhận bà Nga không thực tế cư ngụ tại địa phương từ năm 2005 cho đến nay. Ngoài ra, lời trình bày của ông Th và các chứng cứ khác thể hiện bà Nga đã bỏ nhà đi từ năm 2005, gia đình đã tìm kiếm nhiều lần. TAND TP.HCM cũng đã ra quyết định thông báo tìm kiếm đối với bà Nga theo quy định nhưng không có tin tức gì.

TAND TP.HCM cho rằng có cơ sở bà Nga biệt tích đã hơn 5 năm, không có tin tức còn sống; từ đó tòa tuyên bố bà Nga đã chết từ ngày 2-1-2011.

Sau khi bà Nga bị tuyên bố đã chết, ngày 31-12-2020, căn nhà đã được khai nhận di sản thừa kế cho ông Th và một người em khác của bà Nga.

Sau đó, 2 người này đã chuyển nhượng nhà cho vợ chồng ông N; được sang tên vào ngày 5-4-2021. Ngày 31-5-2021, vợ chồng ông N tiếp tục chuyển nhượng căn nhà này cho ông T; cập nhật sang tên vào ngày 14-6-2021.

Các lần chuyển nhượng đã diễn ra khi trong nhà của bà Nga vẫn có em họ của bà Nga là ông Việt đang sinh sống, quản lý, sử dụng căn nhà.

Đây cũng là lý do, sau khi mua nhà trên giấy xong, ông T đã kiện ông Việt để đòi nhà.

Xử sơ thẩm tháng 9-2022, TAND quận 10 (cũ) đã buộc ông Việt giao nhà cho ông T. Ông Việt kháng cáo, không đồng ý giao nhà.

Tại phiên xử phúc thẩm ngày 15-2-2023, đại diện VKS đề nghị hủy án sơ thẩm, giao hồ sơ cho TAND TP.HCM xét xử sơ thẩm lại và chờ kết quả giải quyết yêu cầu tuyên bố hủy quyết định tuyên bố bà Nga đã chết.

Tuy nhiên, xử phúc thẩm vụ kiện đòi nhà, TAND TP.HCM cho rằng giao dịch mua bán giữa của ông T đã được thực hiện xong, nhà đã được sang tên cho ông T. Còn bà Nga ký giấy tờ ủy quyền cho ông Việt (năm 2021) quản lý sử dụng căn nhà nhưng bà đã bị tuyên bố đã chết mà chưa có quyết định hủy quyết định bà đã chết. Bà Nga có quyền khởi kiện xem xét các giao dịch mua bán hoặc khởi kiện 2 người em yêu cầu trả lại giá trị tài sản trong một vụ án khác.

Từ đó, TAND TP.HCM đã tuyên chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông T, buộc ông Việt phải trả nhà cho ông T.

Được “sống lại” và khôi phục quan hệ nhân thân, tài sản

Trong khi đó, khi biết được sự việc mình bỗng dưng bị tuyên bố đã chết thì ngày 22-11-2021, bà Nga đã làm đơn yêu cầu hủy bỏ quyết định của TAND TP.HCM về việc tuyên bố bà đã chết.

Ông Th (tham gia với tư cách người liên quan) cũng thừa nhận biết bà Nga định cư ở Mỹ nhưng không biết địa chỉ cụ thể, thỉnh thoảng chị em có liên lạc qua điện thoại. Ông Th cho rằng do người thân ở Việt Nam hướng dẫn làm thủ tục để nhận di sản thừa kế nên ông đã ký một số giấy tờ. Ông không đọc nội dung nên không biết đã ký đơn yêu cầu tuyên bố bà Nga đã chết.

Ngày 23-3-2023, TAND TP.HCM mở phiên họp và nhận định bà Nga xuất cảnh định cư ở Mỹ vào tháng 6-2009. Bà Nga hiện còn mang quốc tịch Việt Nam, vẫn còn sống và đang cư trú tại Mỹ, có giấy xác nhận của Bang Texas và Lãnh sự quán Việt Nam tại Texas, phù hợp với giấy xác nhận về việc công dân Việt Nam đang sinh sống ở nước ngoài của bà Nga, giấy khai sinh, thẻ xanh của bà Nga.

Từ đó, TAND TP.HCM hủy bỏ quyết định tuyên bố bà Nga đã chết. Quan hệ nhân thân và quan hệ tài sản của bà Nga được khôi phục theo Điều 73 BLDS 2015.

Muốn lấy lại nhà, bà Nga phải làm sao? Quan hệ tài sản là một trong những vấn đề rất phức tạp bởi điều này ảnh hưởng đến quyền, lợi ích về tài sản của nhiều người, của người đã từng bị tuyên bố chết, những người thừa kế của người đó và những người khác có lợi ích liên quan và phải xem xét nhiều yếu tố. Trong vụ án trên, sau khi toà hủy bỏ quyết định tuyên bố bà Nga chết thì quan hệ nhân thân và quan hệ tài sản của bà Nga phải được khôi phục. Về quan hệ tài sản, cụ thể về căn nhà của bà Nga, phải xem xét các giao dịch giữa các bên để xem xét người mua sau cùng có phải là người thứ ba ngay tình hay không. Các giao dịch mua bán được thực hiện trước khi bà Nga được toà tuyên hủy quyết định đã chết. Trong trường hợp này, bà Nga phải chứng minh được những người mua không ngay tình mới có thể yêu cầu hủy các giao dịch mua bán này. Nếu không chứng minh được, bà Nga chỉ có thể căn cứ vào khoản 3 Điều 73 BLDS 2015 khởi kiện để yêu cầu những người đã nhận tài sản thừa kế trả lại trả lại tài sản, giá trị tài sản hiện còn… Trường hợp biết bà Nga còn sống mà cố tình giấu giếm nhằm hưởng thừa kế thì phải hoàn trả toàn bộ tài sản đã nhận, kể cả hoa lợi, lợi tức; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường. Luật sư BÙI TẤN ĐỦ, Đoàn Luật sư TP.HCM)

YẾN CHÂU

https://plo.vn/nguoi-dang-song-bong-nhien-bi-tuyen-da-chet-post861515.html